HISTORISCHE RUBRIEK 2008, nr.1 (april)
VERENIGINGSNIEUWS
Van de voorzitter,
Op 20 februari 2008 is de Historische Vereniging Bakkeveen van start gegaan. De oprichtingsvergadering in de Dúndelle was uiterst plezierig en werd bijgewoond door ongeveer 35 personen.
Het bestuur van de vereniging bestaat uit Fred Hoogenboom (voorzitter), Jan Slofstra (secretaris), Jelly Hoekstra (penningmeester), Jan van Dalen, Willem Dolstra, Johan Sieswerda en Jaap de Zee.
In de weken na de oprichtingsvergadering heeft het bestuur (laat ik nu maar wij zeggen) in de eerste plaats een aantal huishoudelijke zaken geregeld: het opmaken van de statuten van de vereniging bij de notaris, het inschrijven bij de Kamer van Koophandel en het openen van een bankrekening. Voorts hebben we een aantal historische verenigingen in de regio op de hoogte gebracht van ons bestaan. We hebben leden geworven en een drukker gevonden voor het tijdschrift dat we willen uitgeven.
Op de eerstvolgende bestuursvergadering in maart hebben we een lijstje gemaakt van de activiteiten, die we dit jaar willen uitvoeren. En we hebben besproken hoe we die activiteiten kunnen financieren.
In het eerste jaar van het bestaan van de vereniging willen we de volgende activiteiten realiseren:
- We gaan een eigen verenigingstijdschrift uitbrengen. Er is inmiddels een redactie gevormd, bestaande uit Jan Slofstra (eindredacteur), Jan van Dalen, Willem Dolstra en Jaap de Zee.
- We leveren een bijdrage aan het jubileum van het zwembad Dúndelle dat veertig jaar bestaat.
- We organiseren in het najaar de eerste twee lezingen over de geschiedenis van Bakkeveen uit een serie van acht.
- We willen samen met de scholen graag een activiteit organiseren die betrekking heeft op de historie van Bakkeveen.
- We organiseren in de tweede helft van het jaar een excursie.
- We bevorderen de verdere ontwikkeling van het digitaal historisch archief.
- We zoeken een plaats waar we documenten en andere waardevolle objecten veilig kunnen opslaan.
Het eerste jaar zullen we er niet in slagen om al deze activiteiten uit eigen middelen te financieren. Dat is de reden waarom we besloten hebben om de gemeente een startsubsidie te vragen. Daartoe hebben we een aanvraagformulier met een toelichting ingediend. Als de groei van het ledental zich doorzet, zoals in de afgelopen weken, dan zullen we het volgend jaar in financieel opzicht op eigen benen kunnen staan !
Fred Hoogenboom, voorzitter.
Ledenbestand
Het ledenaantal van de Historische Vereniging Bakkeveen bedraagt inmiddels 66 (per 28 maart). Dat is, pas anderhalve maand na de oprichtingsvergadering, zeker geen slechte score. Maar we hopen natuurlijk op meer. De dorpsgeschiedenis van Bakkeveen is immers van ons allemaal! Wanneer u ook lid wilt worden, verzoeken wij U het ledenaanmeldingsformulier in te vullen en op te sturen naar onze penningmeester Jelly Hoekstra-Boersma, Blauhûs 25, 9243 KM te Bakkeveen. Even in de brievenbus gooien kan natuurlijk ook. En zelfs mailen is een mogelijkheid. U vindt het formulier hier .
Over de historische rubriek
Het bestuur van de Historische Vereniging zit dus vol met plannen. Een daarvan is het uitgeven van een eigen tijdschrift, dat twee maal per jaar gaat verschijnen. Er wordt intussen al hard aan gewerkt, want het eerste nummer moet er in september zijn. Een definitieve beslissing over de naam van het historische tijdschrift moet overigens nog worden genomen.
De redactie van het tijdschrift krijgt de ruimte om vanaf nu een nieuwe historische rubriek in het Klupblad te gaan verzorgen. Deze rubriek wordt in de eerste plaats gebruikt om verenigingsnieuws te presenteren. Zo blijft iedereen voortdurend op de hoogte van de activiteiten van de Historische Vereniging. Het spaart een aparte Nieuwsbrief uit.
In de tweede plaats zullen we ook kleinere historische bijdragen plaatsen. Of mooie foto’s uit het digitale archief. Daarbij vragen we heel nadrukkelijk om een inbreng van de lezer. Ook willen we graag de jeugd aan bod laten komen.
Tenslotte presenteren we, als vast onderdeel van de historische rubriek, berichten betreffende Bakkeveen uit de Leeuwarder Courant van vroeger. We gaan meteen maar van start.
Uit het archief van de Leeuwarder Courant.
Sinds eind vorig jaar is op de website www.archiefleeuwardercourant.nl de totale krantencollectie van de Leeuwarder Courant van 1752 tot heden beschikbaar gekomen.
Iedereen kan onbeperkt zoeken in het archief, artikelen op het scherm lezen, downloaden en printen. Het archief is een fantastische bron van informatie. Ook over Bakkeveen is heel veel te vinden. Hieronder volgt, bij wijze van voorbeeld, een advertentie uit de Leeuwarder Courant van 7 april 1773:
Uit dit krantenbericht (dat begint met Wort gepraesenteert -misschien moeilijk leesbaar) kunnen we verschillende soorten historische gegevens halen:
[b]1.[/b] De advertentie noemt een aantal landerijen en huizen te Bakkeveen, die de Erven van de in 1772 overleden jhr. Edzard Hobbe van Burmania, bewoner van het herenhuis te Bakkeveen, ter verhuur aanbieden. Dat attendeert ons op het verschijnsel van het adellijke grootgrondbezit in de achttiende eeuw rond Bakkeveen. Dat is meteen al een prachtig onderwerp voor een historisch onderzoek. Wie waren die adellijke heren, welke bezittingen hadden ze hier precies, hoe was hun relatie met de dorpsbewoners van Bakkeveen ?
[b]2.[/b]Behalve een aantal arbeidershuizen langs de vaart en bij het verlaat (de sluis) wordt onder no.1 een zathe (een boerderij) met een boerenbehuizing, een schuur en een groot schapenhok genoemd. Daar hoort 22 morgen of 66 pondematen aan weide-en bouwlanden bij, plus het recht in de "gemeene heide" rond het dorp een 300 schapen te laten weiden. Het betreft dus een grote boerderij. Het gaat waarschijnlijk om het "Boere-Huis agter het Heerehuis", dat verderop in de advertentie genoemd wordt. Van die boerderij zijn overigens nog foto s bekend. Voor de zekerheid beelden we een van die foto s hier af.
[b]3.[/b]Er is sprake van de verhuur van een stuk "mieden" (hooiland) ter grootte van 11 mat (=11×720 vierkante roeden). Mat en roede zijn oude oppervlaktematen, net als morgen en pondemaat. Welke grootte moet je je daarbij voorstellen ?
[b]4.[/b]Er wordt een aantal veldnamen (toponiemen) genoemd: de Knyppe, de Weever, de Feije Wyk ofte de Meuwmeerswyk en de Gemeenschar. Waar moeten we die namen zoeken?
[b]5.[/b]Tenslotte maken we ook nog kennis met een aantal namen van Bakkeveensters van toen: Frouk Jans (landgebruikster), Hendrik Cornelis (boerenknecht), Lammert Jochums (herbergier?) en Johannes Fokker (veenbaas). Via de genealogische sites www.tresoar.nl en www.genlias.nl kunnen we misschien alvast meer over hen te weten komen. Maar er moeten ook andere manieren zijn om hun levensloop en hun familiegeschiedenis te achterhalen.
Het blijkt dus dat we uit een simpele advertentie uit een krant van meer dan 200 jaar geleden heel veel kunnen leren. In ieder geval nodigt zo’n advertentie ons uit om een heleboel vragen te stellen. Wellicht dat we door nader onderzoek die vragen ook kunnen beantwoorden. Dat kan ertoe bijdragen dat het verleden van Bakkeveen weer wat verder zichtbaar wordt gemaakt.
Hierbij willen we graag de lezers uitnodigen zelf op zoek te gaan naar bijzondere berichten uit het digitale archief van de Leeuwarder Courant en die (het liefst voorzien van commentaar) aan te bieden voor plaatsing in de nieuwe Historische Rubriek van Het Klupblad (en voor deze website). Via [email protected]
Een bijzondere foto van de achterkant van het "Boere-huis achter het Heerenhuis", dat in de advertentie van 1773 wordt genoemd. De foto is van omstreeks 1910. De boerderij zal dan wel niet meer dezelfde zijn als in de tijd van de Burmania’s en een of meer verbouwingen hebben ondergaan. In 1920 wordt hij deels afgebroken en deels verbouwd tot de huidige Slotplaats. De laatste die hier een bedrijf uitgeoefend heeft is Bonne Wiering. De foto is afkomstig uit de fotocollectie van Anna Stoker-Wiering, wier vader Jan Wiering in 1912 op deze boerderij geboren werd.
[b]VELDNAMEN[/b]
In de hierboven besproken advertentie uit de Leeuwarder Courant wordt een viertal veldnamen genoemd. In lokaal historisch onderzoek is het verzamelen en op een kaart aantekenen van oude veldnamen van groot belang. Het gaat om namen van akker-, weide en bospercelen, van paden en wegen, vaarten en veenwijken, dobben, bosjes, grafheuvels, hoogten en laagten in het veld, enz.
Waar vind je deze namen? Een klein aantal kom je tegen op oude en nieuwe kaarten. Veel perceelsnamen worden genoemd in advertenties, oude verkoopboekjes en officiele akten. En nog meer namen zitten van oudsher in het collectieve geheugen van het dorp. Iedereen wist vroeger waar [i]it Goaitsenshout[/i] was, of [i]it Hege Dam[/i] en de Hannewyk. Die kennis is voor een deel verloren gegaan, maar ouderen weten zich vaak nog veel namen te herinneren. En om terug te komen op de advertentie van 1773, ouderen weten ook nog wel waar de Knyppe (de Knippen) zijn: dat is het laaggelegen perceel weiland tegenover het begin van de vroegere Miumerswyk. Links van de weg richting het Voorwerk. Daar ligt ook nog altijd it Knippegat, een restant van de waterinlaat vanuit de vaart. Onder de weg door bevond zich hier vroeger een afsluitbare waterdoorlaat, een zg. knip(pe). Richting het bos ligt hier trouwens ook nog de Knippesingel. Sommigen weten ook nog wel waar we de Gemeenschar (deftig Nederlands voor de Mersken) moeten zoeken. Dat was een groot stuk gemeenschappelijk hooiland langs it "Alddjip", ter hoogte van de Kromme singel. Verderop in het dal van it "Alddjip"/ de Boarne of het Koningsdiep kom je ook nu nog de naam de Mersken tegen.
Wat we binnen de Historische Vereniging graag willen, is alle veldnamen binnen het dorpsgebied van Bakkeveen verzamelen, ze lokaliseren en vervolgens op een kaart aantekenen. We zouden dan ook iedereen die nog veldnamen (toponiemen) kent, willen vragen die aan ons te melden. Wij van onze kant nemen daarna graag contact met U op. [email protected]
Reacties